امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:«عِندَ العَرضِ عَلَى اللّه ِسبحانَهُ تَتَحَقَّقُ السَّعادَةُ مِنَ الشَّقاءِ؛ در هنگام عرضه اعمال بر خداى سبحان است كه خوشبختى حقیقى از بدبختى حقیقى باز شناخته مى‌شود.»(غرر الحكم، ح۶۲۲۳)

این روایت به چه معناست؟

آیا ما تا قبل از وفات و حاضر شدن در پیشگاه خداوند، نمی‌توانیم بفهمیم در زمرۀ سعادتمندانیم یا اهل شقاوت؟

در پاسخ باید گفت؛ که نقطۀ نهایی رونمایی از سعادت یا شقاوت هر انسان، دقیقاً در لحظۀ انتقال او به برزخ، می‌باشد؛ یعنی زمانی که او وارد شرایط زیستی جدیدی می‌شود که هیچ‌کدام از دارایی‌های نظام دنیا، مانند پول، مقام، شأن اجتماعی و … به کار نمی‌آید و او برای بهره‌مند شدن از امکانات شرایط زیستی جدید، نیاز به ابزار و تجهیزاتی دارد که در نظام دنیا دارای اعتبار و جایگاه نبوده است. و چنانچه آنها را با خود، به همراه نیاورده باشد؛ بهره‌وری از شرایط زیستی جدید برایش ناممکن خواهد بود.

اما این مسئله؛ بدین معنا نیست که ما در طول زندگی دنیا، قادر به ارزیابی میزان سعادت یا شقاوت خویش نیستیم.

بلکه با معیارهایی که منطبق با معیارهای شرایط زیستی بعد از وفات ماست؛ این دغدغه، قابل اندازه‌گیری است.

فقط کافی است که آنها را بشناسیم و بتوانیم چونان جنینی که دائماً توسط ابزاری به نام سونوگرافی، از حیث تولد سالم به دنیا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ خود را از لحاظ تولد سالم به آخرت، مورد بررسی قرار داده، و به موقع جلوی بسیاری از خسارت‌ها را بگیریم.

مجموعۀ «سعادت و شقاوت» ملاک‌های ارزیابی سعادت و شقاوت انسان را در رحم دنیا، به طور مفصل معرفی می‌نماید.